Port of porto (Belgisch-Nederlands) is een versterkte wijn uit Portugal, met een alcoholgehalte tussen 18 en 20 procent. Het is een typische zoete rode, witte of rosé wijn, geserveerd als aperitief of als dessertwijn. Tegenwoordig wordt overal ter wereld versterkte wijn geproduceerd met sterke gelijkenis ten opzichte van port. Hierbij zijn Australië en Zuid-Afrika de bekendste concurrenten. In tegenstelling tot de Verenigde Staten mag in de Europese Unie alleen het product uit Portugal het label port dragen. Een andere naam voor port is portwijn, waarvan port de verkorting is.

De Quinta’s van de Dourovallei

De Dourovallei is gelegen aan de bovenloop van de rivier de Douro in het noordoosten van Portugal. Ze is ingedeeld in verschillende wijngaarden, die Quinta’s heten. Elke Quinta heeft zijn eigen naam. Enkele Quinta’s zijn Quinta Senhora da Ribeira, Quinta do Bomfim, en Quinta de Vargellas. De meeste ports – met uitzondering van de Single Quinta Port zoals bijvoorbeeld Quinta do Noval – worden verkregen door vermenging van ports die van verschillende quinta’s afkomstig zijn. Slechts 26.000 hectare wijngaarden in de Dourovallei mogen ports produceren. Ze zijn terrasvormig aangelegd op de flanken van de vallei. Vaak worden de wijngaarden omringd door muurtjes. De muurtjes beslaan in totaal een lengte van 5000 kilometer, wat voor de UNESCO een reden was om de wijnstreek in 2001 tot werelderfgoed te bestempelen.

Druivensoorten

Bekende druifvariëteiten voor de aanmaak van port zijn: Touriga Nacional, Tinta Roriz, Tinta Barroca, Tinta Cão, Tinta Francisca, Tinto Rouro, Bastardo, Donzelinho Tinto, Mourisco en de Malvasia Fina (witte port).

Productie van Port

Sinds de 19e eeuw wordt gebruikgemaakt van de mutage-techniek. Dit is een techniek waarbij door middel van toevoeging van extra alcohol het gistingsproces voortijdig gestopt wordt waardoor niet alle suikers in alcohol omgezet worden, zodat de zoete smaak van port ontstaat, en het alcoholgehalte dan tussen 18 en 20 procent zal liggen. Als de druiven arriveren uit de wijngaard wordt er gekozen voor niet of gedeeltelijk ontstelen. De druiven dienen op dezelfde dag geoogst te worden. Het treden in lagares (lage stenen troggen van graniet) wordt vandaag de dag nog steeds gehanteerd naast moderne vinificatiesystemen. Dit ouderwetse ritueel is een zware klus wat na de oogst in de avonduren plaats vindt. Tegenwoordig zijn er ook machines die het werk van de treders (De menselijke voeten) overnemen. Door de druk breekt de celwand en geeft zo zijn smaak en kleur af wat bij portwijn meer dan essentieel is. Na een dag of twee ontstaat de alcoholische gisting waardoor de schilletjes een deken (manta) bovenop de massa creëren. Dit geeft een beschermende laag die contact met zuurstof tegenhoudt. De manta wordt regelmatig ondergedompeld om de extractie zo vol mogelijk te krijgen. Als de most na analyse goed is en naar wens van de wijnmaker, kan de brandewijn (aguardente) toegevoegd worden. Hierdoor stopt de gisting en kan de wijn vanaf onderop uit de lagaras in het vat gedaan worden. Dit vat bestaat uit 1/5 wijnalcohol wat aangevuld wordt met de portwijn en hierdoor een alcoholpercentage krijgt van 19% tot 20%.